Leerbeleid in organisaties vertrekt vaak vanuit een van deze twee paradigma’s :
► BANK-CONCEPT : waarbij leren gezien wordt als een overdracht van kennis van ‘geleerden’ (dus de trainer of expert) naar de ‘onwetenden’ met de bedoeling dat zij ‘leren’ om in praktijk te brengen wat hen in de ’training’ is uitgelegd.
of
► CONSTRUCTIVISME : waarbij mensen op basis van ervaring, samen dingen doen, feedback geven en krijgen, reflectie na het uitproberen van iets hun eigen inzichten ‘vormen’ en op basis daarvan verder experimenteren. Kennis wordt hier niet overgedragen, maar wordt gemaakt en verandert ook steeds onder invloed van nieuwe experimenten en ervaringen.

Het overdrachtsleren (of bankconcept) zit helemaal in het ‘beheersingsparadima’ omdat het mensen aanzet om de dingen te doen en te zien zoals de ’trainers’ (als vertegenwoordigers van de organisatie) het zien, het altijd gedaan hebben en willen hoe de lerenden het doen. Methodieken die je hier veel tegenkomst zijn : trainingen, e-learning, enz… vaak georganiseerd door HR en vaak ook voorgeschreven (vb : een curriculum van cursussen voor al onze verkopers).
Het constructivisme of ervaringsleren is ‘generatief’ en gericht op het leerproces zelf waarbij lerenden door ervaring en reflectie tot eigen inzichten komen en dus tot creatieve en innovatieve inzichten. De ‘begeleider’ heeft daarbij de functie om dat proces te bewaken (leert men van ervaring) maar bepaalt de conclusie (de inhoud) niet. Het denken rond ‘lerende organisaties’ past in dit tweede, generatieve paradigma. De methodieken die je hier veel zult vinden zijn : coaching, intervisie, after action review, enz…
Training en Instructie kunnen uiteraard wel heel nuttig zijn voor ‘basisvaardigheden’ zoals lezen, schrijven, talen, computer literacy, enz… Dat zijn fundamenten. Maar als mensen op het werk keuzes moeten maken, dingen moeten inschatten en hun gedrag aan situaties aanpassen (wat in een onvoorspelbare, onzekere context bijna altijd het geval is) dan is ‘leren uit ervaring’ het aangewezen model. En met het oog op ‘inzetbaarheid’ is leren leren cruciaal.
En wat doen jullie in jouw organisatie… gaat het over ‘leren uit ervaring’ of over mensen ‘leren’ wat ze moeten doen en hoe ze over dingen moeten denken? Wat zou je anders kunnen doen ?